Wprowadzenie do artykułu na temat Pomarańczowej Rewolucji opublikowanego po angielsku w publikacji pod tytułem "Three Revolutions: Mobilization and Change in Contemporary Ukraine" przygotowanej przez Kolegium Europejskie w Natolinie
 |
| Przetłumaczony na angielski mój 50 - stronicowy artykuł znalazł się w publikacji Kolegium Europejskiego |
O wydarzeniach na Ukrainie w listopadzie i grudniu 2004 r., które przeszły do historii pod nazwą Pomarańczowej Rewolucji napisano już wiele. Najważniejsi uczestnicy tych wydarzeń udzielili obszernych wywiadów bądź napisali wspomnienia. Tematem zajęli się także politolodzy i historycy. Nadal jednak można mieć wrażenie, że dobrze znamy tylko fragment większej całości.
Sukces Pomarańczowej Rewolucji przypisuje się słusznie mobilizacji społeczeństwa obywatelskiego na Ukrainie. Jeśli chodzi o aktorów zagranicznych, to w literaturze najbardziej doceniona jest rola międzynarodowej misji obserwacyjnej na wyborach. Podkreślana, ale i przeceniana zarazem jest, moim zdaniem, rola oświadczeń prezydentów, premierów, ministrów oraz międzynarodowych instytucji i organizacji.
W konsekwencji - powstała pewna jednostronność opisu, w którym mało pozostało miejsca na takie aspekty wydarzeń, takie jak przebieg wewnętrznych procesów politycznych na Ukrainie, postawa krajów sąsiadujących z nią, a także last but not least działania mediatorów, których rola nadal nie jest, moim zdaniem, ani wystarczająco opisana ani należycie doceniona.
Trzeba odnotować, że dyskusje podczas plenarnych posiedzeń ukraińskiego „okrągłego stołu”, zostały opisane dość gruntownie[1]. Jednakże mediacja nie ograniczała się tylko do publicznych spotkań. Nie wszystkie czynniki, które zapewniły je powodzenie zostały rozpoznane wystarczająco szczegółowo.
Przedmiotem niniejszego artykułu jest uzupełnienie tej luki poprzez odtworzenie i interpretację przebiegu i struktury procesu negocjacji z udziałem mediatorów.
Moim celem było przede wszystkim zwrócenie uwagi na fakt, że w wydarzeniach, które przeszły do historii pod nazwą Pomarańczowej Rewolucji, obok jej wymiaru politycznego i społecznego, istniała również w pewnej mierze autonomiczna dynamika procesu negocjacyjnego. Warto odnotować także, jak zmieniały się okoliczności i uwarunkowania mediacji.
Niewiele na przykład, jak dotychczas, napisano o rozmowach „na zapleczu” publicznych spotkań oraz o ich wpływie na ewolucję stanowisk głównych uczestników procesu. Mediatorzy odegrali ważna rolę w rozwiązywaniu wielu dylematów charakterze politycznym czy prawno – konstytucyjnym, które pojawiały się w trakcie negocjacji. Uzupełnienia wymagają także informacje o relacjach mediacyjnego „triumwiratu” Solana – Kwaśniewski – Adamkus z Brukselą, Hagą (holenderską prezydencją w UE) oraz Waszyngtonem i Moskwą.
Głębszej analizy wymagałyby także kwestie przygotowania kolejnych spotkań plenarnych Okrągłego Stołu. W szczególności, wart uzupełnienia jest opis kontaktów mediatorów z przedstawicielami różnych środowisk politycznych i biznesowych na Ukrainie, które służyły identyfikacji warunków ich neutralizacji, poparcia procesu negocjacyjnego lub udziału w rozmowach. Potrzebne byłoby także dokładniejsze przyjrzenie się roli Polski.
Nie miałem ambicji odpowiedzieć na wszystkie znaki zapytania dotyczące przebiegu międzynarodowej mediacji podczas Rewolucji Pomarańczowej. Z wieloma odpowiedziami trzeba jeszcze poczekać na pojawienie się w publicznym obiegu nowych źródeł, nadal chronionych w różnych państwowych służbach i archiwach i niedostępnych dla historyków. Podczas przygotowywania niniejszego opracowania korzystałem z literatury, własnych zbiorów, rozmów z wieloma aktorami wydarzeń oraz osobistego doświadczenia uczestnika negocjacji.
[1]
Wśród wielu publikacji na ten temat trzeba m. in. wymienić: Zbiór artykułów pod
redakcją A. Aslund and M. McFaul (eds) Revolution in Orange? The Origins of Ukraine’s Democratic
Breakthrough. Washington: Carnegie Endowment for International Peace. 2009); S.
Pifer, European Mediators and Ukraine’s Orange Revolution, Problems of
Post-Communism, November/December 2007; D. Ó Beacháin and A. Polese (eds), From
roses to bullets: the rise and decline of post-Soviet colour revolutions; T.
Kuzio, Democratic Revolution in Ukraine, London 2009; M. McFaul, R. Youngs,
Ukraine: External Actors and the Orange Revolution, p. 136 in Kathryn Stoner,
Michael McFaul, Transition to Democracy. A Comparative Perspective, The Johns
Hopkins University Press, Baltimore, 2013, pp.44; T. A. Olszański, Wybory prezydenckie na
Ukrainie: pażdziernik–grudzień 2004, Prace OSW 21, październik 2005
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz